Mijn nieuwsgierigheid werd geprikkeld door een recensie in het NRC. Thomas de Veen schreef op negen april jongsleden: Maar zo onbekend en onbemind als de Groningse schrijfster en filmscenarist Anjet Daanje (1965) is, zo verbluffend is haar negende roman. De herinnerde soldaat is een groots werk, een zeer, zeer goede roman, die ik niet gauw zal vergeten.
En dit is zwak uitgedrukt; een boek als deze lees je eens in de 10 jaar.
Soms heb je een boek voor je dat je overweldigt; je als het ware opzuigt. Een boek dat je neer moet leggen om tot je door te laten dringen wat je gelezen hebt; waarin je niet verder kunt omdat de opgeroepen emoties eerst moeten bezinken.
In een tijdsbestek van pakweg 40 jaar las ik enkele boeken waar ik onder het lezen mij bewust werd dat ik iets groots en unieks in handen had. Dat overkwam mij bij Die Leiden des jungen Werthers (Wolfgang Goethe), Le Grand Maulness (Alain-Fournier) , De donkere kamer van Damokles (W.F. Hermans), The White Hotel (D.M. Thomas) en The Graps of Wrath (John Steinbeck). En deze week las ik De herinnerde soldaat.
De hoofdpersoon, Noen Merckem, dankt zijn naam aan het tijdstip en de plek waar hij opdook: rond het middaguur in de buurt van het Belgische stadje Merckem. De Eerste wereldoorlog loopt ten einde en in verwarde toestand wordt een soldaat tussen de loopgraven in het niemandsland gevonden. Hij is zijn geheugen kwijt en weet niet hoe hij heet. Jarenlang verblijft hij in een inrichting tot zijn vrouw, Julienne Coppens, hem herkent. Hij blijkt Amand te heten.
Niemandsland bij Merckem
Eind goed, al goed zult u denken maar dit is het begin van het boek. Haar liefde is onvoorwaardelijk maar zij is een volstrekte vreemde voor hem. Julienne vertelt hem hoe zij elkaar ontmoet hebben en hoe zij afscheid namen toen hij naar het front vertrok. Zijn kinderen en hij zijn vreemden van elkaar.
Vervolgens ontvouwt zich een verhaal dat gaat over liefde en verdriet, identiteit en vervreemding. Wie ben ik? Wat is mijn geschiedenis? Kloppen mijn herinneringen? Dit gaat over wie wij zijn, over onze identiteit als mens. Zijn de gevoelens die ik koester authentiek of aangeleerd? Ben ik vervreemd van mezelf en mijn omgeving? Waarom voel ik me alleen? Waarom (ver)oordelen mensen en hebben geen begrip? Kent liefde ook grenzen?
Ieder mens verliest dierbaren, heeft spijt van gemiste kansen, voelt zich soms verlaten, vraagt zich af wie hij of zij is en wat wij doen op deze wereld. Iedereen die intens leeft, stuit op basale levensvragen. En zonder verdriet weet je niet wat geluk is, zonder eenzaamheid voel je geen echte intimiteit.
Anjet Daanje
De herinnerde soldaat is een verbluffend goed boek met meerdere dimensies: een prachtig liefdesverhaal, een boeiende oorlogsroman en een spannende detective ineen. Niet lenen dit boek maar kopen. Nu!
Voor mijn Duitse vrienden: Dit boek speelt zich deels af in Duitsland. Het is een half jaar geleden uitgekomen in Nederland. Vraag uw boekwinkel naar een vertaling. Dit is wereldliteratuur. U moet dit boek lezen!