Op het Carmellyceum in Oldenzaal moest ik voor mijn examen nederlands een literatuurlijst samenstellen. Oeroeg van Hella S. Haasse was een voor de hand liggende keuze: paste bij mijn Indische achtergrond en het boekje was lekker dun. In haar bibliografie stond een boek met de intrigerende titel De Tuinen van Bomarzo (Parco dei Mostri di Bomarzo). Tien jaar later toen Ben en Thijs geboren waren en ik serieus begon te leven en te lezen, leende ik het boek van de bieb. Haasse beschreef hoe een Italiaanse edelman van zijn park dat als lustoord was bedoeld, een rouwoord maakte na de dood van zijn vrouw. Ik noteerde de plek in mijn reisatlasje en op onze Italiëreis in 2001 bezochten we op 24 juli Bomarzo.
Bomarzo 
Fleur en Lies
Pier Francesco Orsini was een edelman die zijn rijkdom vergaarde als condottiero (huursoldaat). De elkaar beconcurrerende en bestrijdende stadsstaten boden werk genoeg. Zoals veel rijken in de renaissance streefde de graaf ernaar een universeel mens te zijn. De beelden en architectonische voorstellingen in zijn lusttuin waren geënt op klassieke kunst en thema’s uit de Oudheid. De middeleeuwese kunst, met de christelijke verhalen en beelden die schuldgevoelens genereerden, werd overgeslagen. In plaats van Momento Mori (gedenk dat gij zult sterven) naar Carpe Diem (pluk de dag).
Graaf Orsini 
Etruskische bank
Om zijn aardse dromen waar te maken verschenen er reusachtige stenen beelden van o.a. Pegasus, Neptunes, Jupiter en Venus. De Griekse en Romeinse goden boden een decor waarin Orsini het leven kon vieren. Zelfs de legerolifanten van Hannibal ontbraken niet tussen de eeuwenoude bomen in het dal van Latium. Na de dood van zijn vrouw veranderde het karakter van het park. Naast de goden en nimfen verschenen er monsters en grotten die leken op de ingang van de Hades. De Renaissancetuin ontwikkelde zich van Carpe Diem naar Momento Mori!
Fleur 
Tom
Door de eeuwen heen werd Sarcro Bosco (Heilig Woud) door vele reizigers bezocht. Zonen van de Europese adel en rijke burgerij deden Bomarzo aan op hun Grand Tour. In de vorige eeuw werd het een inspiratiebron voor Nederlandse schrijvers en schilders. Hella S. Haasse bezocht de tuin in 1968. Net als de tuin is haar boek een soort labyrint waar zij op omslachtige en persoonlijke wijze klassieke en hedendaagse thema’s aan de orde laat komen. Sommige critici zien een link naar de worsteling met haar biseksualiteit, een zelf opgelegd taboe van de kleinburgerlijke schrijfster.
Het park heeft ook grote invloed gehad op het werk van beroemde schilders. Sfeer en thema’s vinden we terug in het werk van Salvador Dali. Hij zag zijn fascinatie voor grillige, bijna buitenaardse wezens en constructies hier bevestigd. De klassieke thema’s van het doolhof van Bomarzo stimuleerden creaties vanuit het onderbewustzijn. In het interbellum waren velen met Dali in de ban van Freud en zijn onderbewuste wereld.
Dali en …. 
Cas in muil monster
Ook het werk van de Nederlandse kunstenaar Carel Willink sloot hierbij aan. In 1960 bezocht hij Bomarzo en tot aan zijn dood in 1983 zouden de beelden en thema’s uit het park in zijn werk terugkomen. In de onderstaande video van zijn vierde vrouw Sylvia wordt dit op toegankelijke wijze uitgelegd.
De dreigende en mysterieuze sfeer in Willinks werk vinden we terug in Orsinis tuin. Het park kunnen we in de geest van Willink een magisch-realistisch schepping noemen.
Cas op de draak 
Willink
Nu ik de foto’s terug zie, schaam ik me een beetje. We gedroegen ons als toeristen in de Efteling. Voor leuke kiekjes liet ik de kinderen op de eeuwenoude beelden van tufsteen klimmen. Het was verbazingwekkend dat we de enige bezoekers waren die ochtend. Voor even waanden we ons in de magisch-realistische wereld van de oudheid. En weet u aan welk boek ik moet denken als ik de foto’s bekijk? Aan Max en de Maximonsters van Maurice Sendak; het boek dat ik mijn kinderen tientallen keren heb voorgelezen!
Max 
Lies
* Na het verongelukken van Ben in 1992 en de chemokuren van Cas in 1999 kwam bij Beppie en mij het besef dat het leven NU geleefd en beleefd moest worden en niet later. Later komt misschien niet meer. Later is misschien te laat. Tot 2010 hebben we in de vakanties Europa afgereisd op zoek naar de wortels van de Europese beschaving en prachtige avonturen beleefd met Thijs, Cas, Lies, Fleur en Tom. Cas overleed in 2009. In 2011 zijn Beppie en ik uit elkaar gegaan.
Van 12 juli tot 6 augustus 2001 bereisden we Italië met als einddoel Pompeï.
Beppie 
Ruud